Windows Explorer lần đầu tiên được giới thiệu trong Windows 95 để thay thế cho File Manager, có trong tất cả các phiên bản hệ điều hành Windows 3.x. Explorer có thể được truy cập bằng cách kích đúp vào biểu tượng My Computer hoặc khởi chạy từ Start Menu để thay thế cho chương trình Program Manager trước đó. Ngoài ra còn có một phím tắt kết hợp: phím Windows + E. Các phiên bản tiếp theo của Windows (và trong một số trường hợp, Internet Explorer) giới thiệu các tính năng và khả năng làm việc mới, gỡ bỏ các tính năng khác và thường phát triển từ một công cụ chuyển hướng hệ thống tập tin đơn giản thành một tác vụ dựa trên hệ thống quản lý tập tin.

Mặc dù "Windows Explorer" hoặc "File Explorer" là thuật ngữ được sử dụng phổ biến nhất để mô tả khía cạnh quản lý tập tin của hệ điều hành, tiến trình Explorer cũng chứa các chức năng tìm kiếm của hệ điều hành và các loại liên kết Loại Tệp (dựa trên các phần mở rộng tên tập tin) và chịu trách nhiệm hiển thị biểu tượng trên màn hình nền, Start Menu, Taskbar, và Control Panel. Nói chung, các tính năng này được gọi là Windows Shell.

Sau khi người dùng đăng nhập, tiến trình process được tạo ra bởi tiến trình userinit. Userinit thực hiện một số khởi tạo môi trường người dùng (chẳng hạn như chạy script đăng nhập và áp dụng các chính sách nhóm) rồi sau đó tìm trong registry ở giá trị Shell và tạo ra một tiến trình để chạy shell hệ thống - theo mặc định là Explorer.exe, Sau đó Userinit thoát. Đây là lý do tại sao tiến trình Explorer.exe được hiển thị bởi các phần mềm quản lý tiến trình khác nhau dưới dạng không có tiến trình cha - tiến trình cha của nó đã thoát ngay sau khi nó khởi động rồi.